serreslife

Η επιχωμάτωση του προθαλάμου του ταφικού μνημείου στην Αρχαία Αμφίπολη ενισχύει την εκδοχή πως ο τύμβος δεν έχει συληθεί, δήλωσε ο υπουργός Πολιτισμού, Κωνσταντίνος Τασούλας, στον τηλεοπτικό σταθμό MEGA.
«Αυτή η ψηλή επιχωμάτωση, στο εσωτερικό του προθαλάμου, μέχρι την κορυφή, έγινε για την προστασία του τάφου» σχολίασε ο υπουργός. Διεμήνυσε πάντως ότι οριστική απάντηση θα δοθεί από την αρχαιολογική έρευνα, σημειώνοντας: «Πρέπει να δούμε τον τάφο για να πούμε τελικά». Ο κ. Τασούλας τόνισε επίσης πως οι ανακαλύψεις στην Αμφίπολη είναι καλά νέα, που «δικαιούται ο ελληνικός λαός», προσθέτοντας πως ο αρχαιοελληνικός πολιτισμός και η ιστορία είναι πηγή περηφάνιας για τους Έλληνες.

Παγκόσμιο ενδιαφέρον

Εν τω μεταξύ το ενδιαφέρον των αρχαιολόγων από όλο τον κόσμο, κορυφώνεται. Όπως τόνισε ο κ. Τασούλας, «ξένοι ζητούν άδεια να επισκεφτούν το μνημείο και να το ερευνήσουν», ενώ επιβεβαίωσε τις εκτιμήσεις ότι πρόκειται για ένα μνημείο με μοναδικά χαρακτηριστικά:
«Πρώτα απ' όλα ο όγκος του. Ακόμη και ο μεγαλειώδης τάφος του Φιλίππου του Β “ωχριά” μπροστά στο μνημείο της Αμφίπολης που η περίμετρός του αγγίζει το μισό χιλιόμετρο.
Ο όγκος που δείχνει μια σαφή επιρροή από τα αιγυπτιακά μνημεία έχει και χαρακτηριστικά που παραπέμπουν στην Αίγυπτο, όπως οι Σφίγγες – φύλακες, αλλά και το σφράγισμα του τάφου με άμμο και χώμα».
Μάλιστα, ο υπουργός προσέθεσε πως «μετά τα όσα έχουν ως σήμερα αποκαλυφθεί, πλέον δεν αποκλείει να έρθουν στο φως πολύ εντυπωσιακά ευρήματα.
Ειδικά στην περίπτωση που ο τάφος δεν έχει συληθεί προφανώς ήδη θα πρέπει να μιλάμε για ένα μοναδικό μνημείο. Η επιχωμάτωση του προθαλάμου του ταφικού μνημείου στην Αρχαία Αμφίπολη ενισχύει την εκδοχή πως ο τύμβος δεν έχει συληθεί».

«Μοναδικό εύρημα»

Ωστόσο, ο υπουργός απάντησε στο ερώτημα «πότε ο χώρος θα είναι επισκέψιμος», επισημαίνοντας χαρακτηριστικά πως «η απαραίτητη δουλειά της αρχαιολογίας δεν συμβαδίζει με τη δική μας αδημονία».
Πάντως, ακόμη κι αν δε γίνει ποτέ γνωστό το όνομα του «ενοίκου», ο τάφος θα αποτελεί μοναδικό, παγκοσμίως εύρημα.
Επισήμανε βέβαια, πως δεν μπορεί να υπολογίσει το πότε ο χώρος θα είναι ανοιχτός σε επισκέπτες, επισημαίνοντας πως η «απαραίτητη δουλειά» της αρχαιολογίας δεν συμβαδίζει με «τη δική μας αδημονία».
Πάντως, ακόμη και εάν δεν μάθουμε ποτέ ποιος ήταν ο νεκρός που έχει ενταφιαστεί στο μνημείο ο ίδιος ο τάφος θα αποτελεί ένα μοναδικό, παγκοσμίως, εύρημα.
Αναφορικά με τις εργασίες των ανασκαφών, ο υπουργός τόνισε πως «τις τελευταίες ημέρες γίνεται επιμελημένη εργασία για την στερέωση της εσωτερικής καμάρας, μια απαραίτητη δουλειά, επειδή η αρχαιολογία έχει τους δικούς της κανόνες και ακολουθούνται πλήρως στην Αμφίπολη».

«Ας το απολαύσουμε, όπως κάνει ο ελληνικός λαός ο οποίος γοητεύεται από το ξεδίπλωμα της ανασκαφής. Σύντομα θα έχουμε νέα», τόνισε ο υπουργός.

serreslife

Συνεχίζονται εντατικά από τη διεπιστημονική ομάδα, υπό τη διεύθυνση της κ. Κ. Περιστέρη, στο λόφο Καστά, οι τεχνικές εργασίες θωράκισης του ταφικού μνημείου και του αμέσως περιβάλλοντος χώρου, για να αποφευχθούν επιπτώσεις από τις όποιες καιρικές συνθήκες.

Οι εργασίες περιλαμβάνουν :
-  Διαμόρφωση των επιχώσεων του πρώτου θαλάμου σε βαθμιδωτό αντίβαρο ,για την ευστάθεια του δεύτερου διαφράγματος (φωτο 1,2).
-  Ολοκλήρωση των απαραίτητων εργασιών αντιστήριξης για την προσωρινή σταθεροποίηση του επιστυλίου του δεύτερου διαφράγματος, το οποίο φαίνεται να στηρίζεται ασταθώς. (φωτο 3)
-  Ολοκλήρωση των απαραίτητων ενεργειών αντιστήριξης στον τοίχο των Σφιγγών. (φωτο 4,5)
-  Κατασκευή επιπέδου εργασίας, με πλάκες κόντρα-πλακέ, επί του πρώτου διαμερίσματος, στο επίπεδο του επιστυλίου , για την ασφαλή πρόσβαση και την λεπτομερή εγγύς παρατήρηση και επιθεώρηση της θόλου του πρώτου θαλάμου αλλά και για την ασφάλεια των εργαζομένων. (φωτο 6)
-  Κατασκευή προσωρινής στραγγιστικής αύλακας, στην εξωτερική περίμετρο του περιβόλου, για την ευχερή απορροή ομβρίων υδάτων και τοποθέτηση στεγανωτικής μεμβράνης, πίσω από την περιοχή του υπάρχοντος στεγάστου προστασίας της εισόδου στον τάφο. (φωτο 7,8)

Βρίσκεται σε εξέλιξη ο σχεδιασμός των προσωρινών μέτρων αντιστήριξης και υποστήλωσης του δεύτερου διαφραγματος, ιδιαιτέρως προς τη δυτική πλευρά, ώστε να καταστεί δυνατή και ασφαλής η προσπέλαση και οι εργασίες αποχωμάτωσης και υποστήριξης της θόλου του δευτέρου θαλάμου.

Παράλληλα συνεχίζονται οι εργασίες καθαρισμού του περιβόλου του τύμβου, στα νοτιοδυτικά. Μετά την ολοκλήρωση των μέτρων προστασίας, θα ξεκινήσουν οι ανασκαφικές εργασίες εντός του μνημείου. (φωτο 9)



Tο τεράστιο ενδιαφέρον που έχουν εκδηλώσει πολίτες από την Ελλάδα και το εξωτερικό για τον μακεδονικό τάφο που «αποκαλύπτεται» στην Αμφίπολη των Σερρών, φαίνεται ότι ανάγκασε ταξιδιωτικούς πράκτορες από τη Θεσσαλονίκη να εντάξουν στο πρόγραμμά τους και τη συγκεκριμένη περιοχή.  Πρακτορεία έχουν αρχίσει να οργανώνουν ημερήσιες εκδρομές στον λόφο Καστά και το κοινό ανταποκρίνεται .

Ένα από τα μεγαλύτερα ταξιδιωτικά πρακτορεία, το Zorpidis Travel ξεκινά ημερήσιες εκδρομές προς τον τύμβο της Αμφίπολης το Σάββατο 6 Σεπτεμβρίου. Θα γίνεται ξενάγηση στο Αρχαιολογικό Μουσείο Αμφιπόλεως  ενώ οι εκδρομείς θα μπορούν να επισκεφθούν τον μακεδονικό τάφο , στο χώρο που επιτρέπουν οι αρχαιολογικές υπηρεσίες που επιβλέπουν την ανασκαφή. Το κόστος της εκδρομής είναι 15 ευρώ και εκτός από την Αμφίπολη, η εκδρομή περιλαμβάνει επισκέψεις στην Καβάλα και στους Φιλίππους.

serreslife

Τη στιγμή που όλος ο πλανήτης παρακολουθεί με μεγάλο ενδιαφέρον την πρόοδο των ανασκαφών στον τύμβο Καστά στην Αμφίπολη, ένα όργιο φημών συνεχίζει να εκτυλίσσεται αναφορικά με το αν ο τάφος έχει συληθεί από αρχαιοκάπηλους.

Στην Μεσολακιά, λίγα χιλιόμετρα μακριά από την Αμφίπολη, οι φήμες δίνουν και παίρνουν, ενώ δεν είναι λίγοι οι κάτοικοι της περιοχής που αποκαλύπτουν εντυπωσιακές ιστορίες πραγματικών τυμβωρύχων οι οποίοι έδρασαν στην περιοχή για πάρα πολλά χρόνια.

Ανθρωποι που δεν δούλεψαν ποτέ -Ανιχνευτές αντικειμένων σε πολλά σπίτια

«Υπήρχαν άνθρωποι στην Αμφίπολη που δεν δούλεψαν ποτέ, μάζευαν μπίλιες και έβρισκαν και τα νομίσματα. Τα νομίσματα τα έβρισκες περπατώντας. Εμείς ήμασταν αγρότες, αυτοί όλη μέρα έψαχναν και όλη τη νύχτα έσκαβαν» αναφέρουν στο ΑΠΕ -ΜΠΕ κάτοικοι της περιοχής και συνεχίζουν : «Οταν ξεκίνησαν να ανοίγουν τους τάφους, ερχόταν κόσμος από όλες τις περιοχές, είχαν διασυνδέσεις παντού. Τους συνελάμβαναν, πήγαιναν στα δικαστήρια. Τους έβαζαν από τη μια πόρτα και από την άλλη τους έβγαζαν. Είχαν... μπάρμπα στην Κορώνη. Ετρωγαν πολλοί από αυτή τη δουλειά... Αν πούμε πολλά, θα γίνουμε κακοί» θα πουν κάτοικοι της Μεσολακιάς, διατηρώντας την ανωνυμία τους, αλλά χωρίς να αποκρύψουν πως και αυτοί έβρισκαν διάφορα νομίσματα στα χωράφια τους.

serreslife

Συνεχίζονται οι ανασκαφικές εργασίες στον λόφο Καστά, στην Αμφίπολη, από την ΚΗ Εφορεία Προϊστορικών και Κλασσικών Αρχαιοτήτων. Με τη αφαίρεση χωμάτων από τον προθάλαμο, στον χώρο πίσω από τον τοίχο των Σφιγγών, αποκαλύφθηκε τμήμα μαρμαροθετημένου δαπέδου, με λευκά, μικρά ακανόνιστα τμήματα μαρμάρου, σε κόκκινο φόντο, σωζόμενο σε εξαιρετικά καλή κατάσταση. (φωτο 1,2). Στο κατώφλι του πρώτου διαφραγματικού τοίχου των Σφιγγών, εντοπίστηκαν επί της νωπογραφίας η οποία το κάλυπτε, ίχνη μπλε χρώματος. (φωτο 3).

Διαπιστώθηκε, επίσης, ότι και στους τρεις χώρους , μετά από τον τοίχο σφράγισης, υπάρχει χαλαρή αμμώδης επίχωση, ως το μέγιστο ύψος της θόλου. Οι τρεις χώροι, που δημιουργούνται από την κατασκευή των εγκάρσιων διαφραγματικών τοίχων, κατά μήκος της θόλου, φαίνεται ότι καταχώθηκαν κατά την σφράγιση του ταφικού μνημείου. Οι τοίχοι, εν μέρει, λειτουργούν και ως στοιχεία αντιστήριξης των χαλαρών επιχώσεων. Τόσο το κενό στον εξωτερικό τοίχο σφράγισης όσο και οι οπές στα επόμενα διαφράγματα, που πιθανόν να έχουν προέλθει από αφαίρεση λίθων ή και από μη τοποθέτηση λίθων, φαίνεται ότι αποτελεί μέρος σχεδίου σφράγισης του τάφου. (φωτο 4)

Η διαπίστωση, μέχρι σήμερα, ύπαρξης τριών χώρων, κατά μήκος της θόλου, αποτελεί ένα ακόμη ιδιαίτερο χαρακτηριστικό του μνημείου, το οποίο αποκαλύπτεται στον λόφο Καστά.

Ο πρώτος διαφραγματικός τοίχος, μετά την είσοδο, έχει αποκαλυφθεί μόνον ως το ιωνικό επιστύλιο, το οποίο διακοσμείται με τους οκτάφυλλους ανάγλυφους ρόδακες. Στο ακραίο ανατολικό τμήμα του επιστυλίου εμφανίστηκε το ανώτατο τμήμα πλευρικής παραστάδος. (φωτο 5). Επίσης, διαπιστώθηκε ότι λείπει το ακραίο δυτικό τμήμα του επιστυλίου, όπως και οι υπερκείμενοι αυτού λίθοι. Όπως έχουμε ήδη αναφέρει- δελτίο της 25ης Αυγούστου-επί του διαφραγματικού τοίχου θα υπάρχει η είσοδος, η οποία θα οδηγεί στον δεύτερο χώρο του μνημείου. Η μορφή της εισόδου θα αποκαλυφθεί μετά την αφαίρεση των χωμάτων, κατά τις αμέσως επόμενες μέρες.

Τεχνικές εργασίες

Παράλληλα, με την πρόοδο της ανασκαφικής έρευνας, εξελίσσονται, με εντατικούς ρυθμούς, η ολοκλήρωση των εργοταξιακών υποδομών καθώς και η θωράκιση του μνημείου και του ευρύτερου χώρου του, από απρόσμενες καιρικές συνθήκες.

Για την προστασία του μνημείου από την βροχή, εκτός από την κατασκευή του στεγάστρου, το οποίο και ολοκληρώθηκε, (φωτο 6) ξεκίνησε περιφερειακά του μνημείου, η διαμόρφωση αγωγών απορροής των ομβρίων υδάτων.

Για την αφαίρεση των χαλαρών αμμωδών επιχώσεων απαιτήθηκε δομοστατική και γεωτεχνική μελέτη η οποία περιλαμβάνει:
1. Τον πλήρη εγκιβωτισμό των διαφραγμάτων με ξύλινα στοιχεία.
2. Τη διαμόρφωση “παταριών”, σε ικρίωμα εργασίας βαρέως τύπου, τα οποία επιτρέπουν την υποστήλωση της θόλου, (φωτο 7) με τη δημιουργία κατάλληλου νάρθηκα και την ομαλή πρόσβαση από χώρο σε χώρο, καθώς και την ασφαλή υλοποίηση της αποχωμάτησης των χώρων. (φωτο 8).
3. Την ισχυρή αντιστήριξη του δεύτερου διαφραγματικού χώρου για την αντιμετώπιση των ισχυρών ωθήσεων από τις γαίες του επόμενου χώρου.
4. Την εξωτερική αντιστήριξη της εισόδου με τις Σφίγγες, για την ασφάλεια του διαφράγματος και έδραση αντιστηρικτικών στοιχείων, που ενδεχομένως να απαιτηθούν, κατά την πρόοδο των ανασκαφικών εργασιών. (φωτο 9,10).


Πηγή: yppo.gr

serreslife

Άρθρο- φωτιά στην έντυπη έκδοση της "Εφημερίδας των Συντακτών" δημοσίευσε η κόρη του αειμνήστου Δημήτρη Λαζαρίδη, του αρχαιολόγου που αφιερώθηκε στις ανασκαφές της Αμφίπολης. Η κα Λαζαρίδη, εμφανίζεται ενοχλημένη, καθώς, όπως αναφέρει, στην Αμφίπολη έκανε την "εμφάνισή της" η εθνικιστική παράκρουση, ο όψιμος ζήλος και η αμετροέπεια της ηγεσίας του ΥΠΠΟ, που θα 'πρεπε να είναι πιο συγκρατημένη. Ωστόσο, σύμφωνα με το protothema.gr, εύχεται ο τάφος να μην είναι συλημένος και να προκύψει κάτι σημαντικό για την αρχαιολογική έρευνα.

Διαβάστε παρακάτω ολόκληρο το άρθρο

Κανείς δεν γνώριζε την Αμφίπολη, μέχρι, μεσούντος του Αυγούστου, ο πρωθυπουργός μας εμφανίστηκε, αυτή τη φορά σε ρόλο Ιντιάνα Τζόουνς. Πρόκειται για ένα χωριό, το οποίο δύσκολα βρίσκεις, καθώς η ταμπέλα στην Εγνατία γράφει προς Πρώτη Σερρών, πατρίδα του εθνάρχη, άρα σημαντικότερη.

serreslife

Καθώς οι ανασκαφές προχωρούν και η αρχαιολογική σκαπάνη φέρνει στο φως ευρήματα που εντυπωσιάζουν όλο τον πλανήτη, όπως ήταν αναμενόμενο, φουντώνει και η σεναριολογία για το αν ο τάφος έχει παραμείνει ανέπαφος ή έχει συληθεί από τυμβωρύχους.

Το νέο στοιχείο που έβγαλε στο φως η ανασκαφή τη Δευτέρα, μια μικρή οπή στην άκρη του μαρμάρινου τοίχου, διαστάσεων 40 x 50, έδωσε νέα τροφή στα σενάρια ότι ο τάφος έχει συληθεί. Οπως έσπευσαν να πουν πολλοί, η οπή αυτή ίσως μαρτυράει πως τυμβωρύχοι είχαν «προλάβει» τους αρχαιολόγους και έχουν συλήσει τον τάφο.

Παράλληλα, όπως λέει ο αρχαιολόγος και καθηγητής της κλασικής Αρχαιολογίας στο ΑΠΘ, Π. Φάκλαρης μιλώντας στην εφημερίδα «Δημοκρατία»  όταν ανακαλύφθηκε αρχικά ο τάφος και συγκεκριμένα ο περίβολος είχε διαπιστωθεί πως είχαν αφαιρεθεί αρκετά τμήματα, κάτι το οποίο αποτελεί σοβαρότατη ένδειξη ότι κάποιοι είχαν «βάλει χέρι» στο μνημείο.

Ο κ. Φάκλαρης, σημειώνει επίσης, ότι στην ευρύτερη περιοχή της Μακεδονίας είναι ελάχιστα τα ταφικά μνημεία που έχουν μείνει ανέπαφα. Λέει χαρακτηριστικά ότι από τους 110 μακεδονικούς τάφους που έχουν ανασκαφεί μόνο οι έξι δεν έχουν συληθεί.

serreslife

Η συντήρηση των αρχαιολογικών ευρημάτων στον τύμβο Καστά και η στερέωσή τους, θα είναι το πρώτο μέλημα των αρχαιολόγων τις προσεχείς ημέρες. Σύμφωνα με δήλωση της επικεφαλής των αρχαιολόγων Κατερίνας Περιστέρη στο ΑΠΕ-ΜΠΕ, προέχει η προστασία των ευρημάτων, αφού «ένα μνημείο βγαίνει και παράλληλα συντηρείται, αλλιώς το χάσαμε».
Παρότι η ανασκαφή από την ΚΗ' Εφορεία Προϊστορικών και Κλασικών Αρχαιοτήτων προχωρά με γρήγορους ρυθμούς, οι αρχαιολόγοι δίνουν προτεραιότητα στις ανάγκες υποστύλωσης και συντήρησης των ευρημάτων, αλλά και στη διάσωση των ιχνών των χρωμάτων που βρέθηκαν στον χώρο.
«Πρέπει να καταφέρουν να διατηρήσουν τα χρώματα που βρέθηκαν πάνω στα αρχαιολογικά ευρήματα και χρειάζονται ειδικές θερμοκρασίες ψύχους, αλλιώς θα χαλάσουν αμέσως», επισημαίνει η αρχιτέκτονας, πρόεδρος του τμήματος Αρχιτεκτονικής Τοπογραφίας και Γεωπληροφορικής του ΤΕΙ Κεντρικής Μακεδονίας Λίλα Θεοδωρίδου, παραπέμποντας στα «ευαίσθητα» χρώματα, που χρησιμοποιούσαν οι αρχαίοι Έλληνες ζωγράφοι.

Συλήθηκε;

Εν τω μεταξύ, δεκάδες δημοσιεύματα και χθες, επανέφεραν το αγωνιώδες για τους αρχαιολόγους ερώτημα, εάν δηλαδή ο τάφος έχει συληθεί κατά το παρελθόν. Μεταξύ των ευρημάτων στον προθάλαμο του μνημείου, οι πληροφορίες αναφέρουν πως βρέθηκε στην άκρη του μαρμάρινου τοίχου, οπή 40-50 εκατοστών, η οποία μπορεί να θεωρηθεί αρκετή για να χωρέσει άνθρωπος αναστήματος των ρωμαϊκών χρόνων. Αυτό εντείνει τις υποψίες των αρχαιολόγων πως ο τάφος έχει συληθεί από τυμβωρύχους της εποχής.
Πάντως, εκείνη την εποχή, οι τυμβωρύχοι αφαιρούσαν μόνο χρυσό και κοσμήματα, χωρίς να πειράζουν τίποτε άλλο. Όλα αυτά, βέβαια παραμένουν εικασίες και θα βρουν απαντήσεις μόλις ολοκληρωθεί το έργο των αρχαιολόγων.

Τα νέα ευρήματα

Σύμφωνα με την πρόσφατη ανακοίνωση του υπουργείου Πολιτισμού, με την αφαίρεση των λιθόπλινθων από τον τοίχο σφράγισης, αποκαλύφθηκε σχεδόν ολόκληρη η πρόσοψη του ταφικού μνημείου, που αποτελεί μία εξαιρετικά πρωτότυπη σύνθεση για την αντίστοιχη αρχιτεκτονική του τύπου του μακεδονικού τάφου, του τελευταίου τετάρτου του 4 π.Χ αιώνα.
Όπως αναφέρεται στην ανακοίνωση, η πρόσοψη έχει διάκοσμο που δεν διαφέρει από τους πλευρικούς τοίχους, με νωπογραφία που μιμείται τον ευρύτερο μαρμάρινο περίβολο. Το μέγιστο άνοιγμα ανάμεσα στις παραστάδες, ανέρχεται στο 1,67μ. και η τυπολογία υποδεικνύει, ότι δεν υπήρξαν θυρόφυλλα, αλλά πρόκειται για απλό άνοιγμα εισόδου.
Επίσης, με την συνέχιση της αφαίρεσης των χωμάτων, στο εσωτερικό του προθαλάμου, εμφανίστηκε κάτω από το μαρμάρινο ιωνικό επιστύλιο, ένθετη μαρμάρινη επένδυση, από ορθοστάτες, καθ όλο το μήκος των πλευρικών τοίχων. Σε απόσταση 6μ. από το άνοιγμα της εισόδου αποκαλύφθηκε το άνω μέρος μαρμάρινου διαφραγματικού τοίχου, ελλιπούς κατά τμήμα του αριστερού μέρους του. Ενώ πίσω από αυτόν διακρίνονται δύο ακόμη χώροι.

serreslife

Συνεχίζονται οι ανασκαφικές εργασίες στον τύμβο Καστά, στην Αμφίπολη, από την ΚΗ Εφορεία Προϊστορικών και Κλασσικών Αρχαιοτήτων. Αφαιρέθηκε και ο τελευταίος δόμος (φωτο1) από τον τοίχο σφράγισης, που έκλεινε την πρόσοψη του ταφικού μνημείου, αποκαλύπτοντας τη συνέχεια του ψηφιδωτού δαπέδου.
Στο κέντρο και μπροστά από την είσοδο, αποκαλύπτεται βοτσαλωτό δάπεδο, που αποτελείται από ορθογώνια και τετράγωνα σχήματα, πλαισιωμένα από ασπρόμαυρους ρόμβους. (φωτο 2).

Στο κάτω μέρος της πρόσοψης εμφανίζεται στη νωπογραφία ταινία, μπλε χρώματος, η οποία παρακολουθείται και στους πλευρικούς τοίχους.(φωτο 3,4). Συνεχίζεται η αφαίρεση των χωμάτων από τον προθάλαμο, σε πλάτος δυο μέτρων περίπου, από τον τοίχο της εισόδου. Ο εσωτερικός χώρος, καλύπτεται ακόμη από όγκο χωμάτων, ο οποίος θα αφαιρείται, με ιδιαίτερη προσοχή, στις επόμενες μέρες. Επίσης, πραγματοποιούνται, συστηματικά, εργασίες συντήρησης και στερέωσης τόσο της πρόσοψης του μνημείου, όσο και του εσωτερικού του αποκαλυπτόμενου χώρου.